Artrose

Artrose is géén verouderingsproces. Artrose is een reumatische ziekte die op zichzelf voorkomt, maar ook kan ontstaan na een gewrichtsontsteking of bij zwakke gewrichtsbanden.

Kwaliteit kraakbeen minder
Artrose is een reumatische aandoening waarbij het kraakbeen in kwaliteit achteruitgaat en dunner en zachter wordt. Dit proces kan in alle gewrichten optreden. Maar er zijn gewrichten waarin het vaker voorkomt, zoals nek, onderrug, knieën, heupen, duim, vingers en grote teen.

Kraakbeen wordt steeds slechter
Artrose is een chronische aandoening en verloopt langzaam progressief: dat wil zeggen dat het niet over gaat en langzaam erger wordt. Vaak is de kwaliteit van het kraakbeen al enige tijd achteruitgegaan voordat u klachten kreeg. De internationale naam van artrose is osteoartritis.

Géén veroudering
In de volksmond wordt artrose vaak in één adem genoemd met veroudering en slijtage, alsof degene die eraan lijdt oud en versleten is. Dat is niet juist. Ook wekt een woord als slijtage de indruk dat er niets aan te doen is, maar dat is niet het geval. Genezen lukt niet, maar er is wel degelijk iets aan te doen.

Artrose is een reumatische aandoening
Het kan zijn dat u van uw (huis-)arts te horen krijgt dat artrose geen reuma is. Dat komt omdat lang werd gedacht dat artrose gewoon 'slijtage' was. Dit kan grote verwarring geven in het gesprek met uw arts. En misschien gaat u twijfelen aan de diagnose. Artrose is echter 1 van de 3 hoofdvormen van reuma. De andere vormen zijn ontstekingsreuma en wekedelenreuma.

Wat is secundaire artrose?
Secundaire artrose is artrose die ontstaat nadat er vroeger al eens iets fout ging in of rond een gewricht. Dat kan een ontsteking zijn bijvoorbeeld door reumatoïde artritis, een botbreuk of een beschadigde meniscus of zwakte van gewrichtsbanden. Het gewricht is hierdoor minder stabiel geworden en daardoor gevoeliger. Er zijn meer factoren die de kans op artrose vergroten:

• Langdurige zware belasting van de gewrichten, bijvoorbeeld door overgewicht
• Zwaar lichamelijk werk
• Veel en zwaar sporten
• Andere ziekten van de gewrichten, zoals reumatoïde artritis, jicht en pseudojicht

Botontkalking en artrose
Botontkalking en artrose komen allebei bij ouderen voor, maar gaan niet vaak samen. Bij artrose neemt de dichtheid van het bot onder het kraakbeen vaak toe als reactie op het kraakbeenverlies. Bij botontkalking wordt het bot juist brozer.

Relatie reumatoïde artritis en artrose
Reumatoïde artritis en artrose zijn verschillende ziekten. Reumatoïde artritis is een ontstekingsziekte waarbij er een ontsteking in het gewrichtskapsel zit. Artrose is een aandoening waarbij het kraakbeen wordt afgebroken. De kwaliteit van het kraakbeen gaat geleidelijk achteruit.

Wat is artrose niet?
Artrose is niet:

• hetzelfde als reumatoïde artritis
• hetzelfde als botontkalking
• een ouderdomsziekte,maar kan op elke leeftijd optreden. De kans erop wordt wel groter naarmate iemand ouder wordt. Artrose kan echter ook bij jonge mensen voorkomen, vooral in de gewrichten van de nek en onderrug

Wat gebeurt er bij artrose?
Op de linker afbeelding ziet u een gezond gewricht. In het gewricht komen twee botten bij elkaar. Om deze botten niet tegen elkaar te laten schuren, zitten er op het uiteinde van de botten schokdempende kussentjes. Die zijn van kraakbeen gemaakt.

De botten in het gewricht worden bij elkaar gehouden door banden en een gewrichtskapsel. Aan de binnenkant van het kapsel zit een slijmvlieslaag, ook wel synovium genoemd. Deze slijmvlieslaag werkt als smeermiddel.

Alle gewrichten in ons lichaam zijn op deze manier opgebouwd.

 

 

Op de rechter afbeelding ziet u een gewricht dat is aangetast door artrose.

 

 

 

 

 

 

Bij artrose worden de kraakbeenkussentjes afgebroken. Na verloop van tijd gaan de botten op over elkaar heen schuren.

Het bot probeert de schade te herstellen door dikker te worden. Aan de rand van het gewricht vormen zich puntige, benige aangroeisels, osteofyten genoemd.

U kunt zich voorstellen dat het verlies van kraakbeen, het over elkaar heen schuren van bot en de osteofyten zorgen voor pijn. Soms ontstaat er vocht in het gewricht door ontsteking. Het gewricht wordt dan warm, dik en stijf.

Bron: Reumafonds

De manueel-fysiotherapeut kan de artrose niet u wegnemen of genezen. Wel kan hij de gevolgen van de artrose verminderen.

Bij artrose hebben de gewrichten de neiging stijf te worden. Deze stijfheid kan de manueel-fysiotherapeut verminderen en soms laten verdwijnen.

De stijfheid van de gewrichten is een bron van pijn. De pijn kan dus ook verminderen en soms voor een langere periode verdwijnen.

De stijfheid en pijn kunnen functieafname geven van de gewrichten, waardoor u minder goed beweegt. Door therapie kan de functie van bewegen verbeteren, waardoor u allerlei zaken uit het dagelijks leven beter kunt, zoals bijvoorbeeld lopen, fietsen, aankleden, de was doen, computerwerk enz..

Het beste onderzoek naar artrose en het effect van de manueel-fysiotherapeut is gedaan bij heupartrose (Dr Hugo Hoeksma). Hierbij is aangetoond dat manuele therapie in combinatie met oefentherapie zeer effectief is bij heupartrose, zelfs bij patiënten die reeds op de lijst staan voor een nieuwe heup.

Bij artrose kan erfelijke aanleg een rol spelen. Dan treedt het op jongere leeftijd op en in meer gewrichten. Overbelasting kan ook een oorzaak zijn, bijvoorbeeld door overgewicht of door te veel beweging.

Erfelijke aanleg
Ondanks veel onderzoek is niet precies bekend wat de oorzaak van artrose is. Wel is bekend dat het gaat om een samenspel van verschillende factoren. In de ene familie komt artrose vaker voor dan in de andere. Erfelijke aanleg speelt een rol bij het ontstaan en verergeren van artrose. Als erfelijke aanleg meespeelt, krijgt u het vaak op jongere leeftijd en in meerdere gewrichten.

Anders belasten
De pijn bij artrose ontstaat doordat het bot onder het aangetaste kraakbeen anders wordt belast. Bovendien groeien er soms haakjes van bot, 'benige uitsteeksels', die het botvlies oprekken. En omdat het gewricht niet meer stabiel is, raken gewrichtskapsel en gewrichtsbanden te erg gestrekt. De slijmbeurzen rondom het gewricht kunnen ontstoken raken.

Schouder, elleboog, pols
Artrose in de schouder, de elleboog of de pols ontstaat door langdurige zware belasting, door een ongeluk of door te veel sporten. Ook kan een andere ziekte in het spel zijn, zoals reumatoïde artritis. U kunt ook slappe gewrichtsbanden hebben en dan is een erfelijke aanleg aanwezig.

Hand
Artrose in uw vingers en aan de basis van de duim kan erfelijk zijn, maar u kunt het ook krijgen als u lange tijd zwaar handwerk heeft gedaan.

Rug en nek
Artrose in uw rug is het gevolg van erfelijke aanleg of zware belasting. Ook door verschuiving van een tussenwervelschijf kan artrose ontstaan. De klachten worden erger bij zwaar tillen, verkeerd tillen, verkeerd staan, verkeerd zitten en verkeerd slapen. Uw klachten kunnen ook het gevolg zijn van een klein lengteverschil tussen beide benen of van verkeerde schoenen. Sommige tussenwervels kunnen smaller worden. Als reactie hierop zorgen de wervels voor nieuwe botvorming, waardoor er 'haken' aan de botten groeien. Bij artrose in nek en rug heeft u pijn in en rondom de aangetaste gewrichten. Deze pijn is het gevolg van het rekken van botvlies, gewrichtskapsel en gewrichtsbanden door de veranderingen die in het gewricht optreden. De benige uitsteeksels die eventueel ontstaan aan de randen van de gewrichtjes, kunnen op uw zenuwen gaan drukken. Klachten in uw nek kunnen het gevolg zijn van een verkeerde houding 's nachts en overdag, zoals een langdurig in een verkeerde houding werken of liggen.

Heup
Heupartrose ontstaat als gevolg van erfelijke aanleg (heupdysplasie), een langdurige zware belasting of een andere ziekte, bijvoorbeeld reumatoïde artritis. Uw klachten kunnen ook een gevolg zijn van een klein lengteverschil tussen beide benen of van verkeerde schoenen.

Knie
In uw knie kan artrose ontstaan door:

• erfelijke aanleg
• langdurige ernstige belasting
• overgewicht
• een ongeluk
• te veel of te zware sportbeoefening

Artrose kan ook het gevolg zijn van een andere aandoening, zoals reumatoïde artritis of een meniscusprobleem. De klachten worden erger bij te zwaar tillen, bij knielen en hurken, bij te veel traplopen en bij te lang lopen. Het is ook mogelijk dat uw klachten een gevolg zijn van een klein lengteverschil tussen beide benen of van verkeerde schoenen.

Enkel en voet
Artrose van de enkel ontstaat door:

• erfelijke aanleg
• langdurige zware belasting
• een ongeluk
• te veel sporten
• een andere ziekte, zoals reumatoïde artritis
• slappe gewrichtsbanden, dan is er meestal een erfelijke aanleg

Tenen
Artrose in de tenen ontstaat door:

• erfelijke aanleg
• langdurige ernstige belasting
• te lang lopen
• verkeerde schoenen

In een vergevorderd stadium van de aandoening kan de stand van de botten veranderen. Daardoor gaat de grote teen scheef staan. Bij artrose in de grote teen is de knobbel vaak dik, de teen staat scheef of ligt zelfs over andere tenen heen.

Bron: Reumafonds

Artrose begint met pijn die geleidelijk ontstaat, vooral als u het gewricht beweegt en belast. Ook stijfheid is een veel voorkomende klacht bij artrose. Later kan uw houding veranderen.

Startpijn
Pijn is een symptoom dat bij alle gewrichten met artrose kan optreden. Deze pijn ontstaat geleidelijk en treedt vooral op bij bewegen en belasten van het gewricht. De pijn kan later op de dag erger worden. Ook kunt u pijn hebben als u na een periode van rust weer in beweging komt. Dit heet startpijn. In een later stadium kan het gewricht moeilijker te bewegen zijn en kunt u ook bij rust pijn hebben, bijvoorbeeld 's nachts.

Wanneer kraakbeen in kwaliteit achteruitgaat, hoeft dat niet meteen tot klachten te leiden. Veel mensen hebben in sommige gewrichten artrose, zonder dat zij daar last van hebben. Ook jongeren. Als in een gewricht ontstekingen optreden, gaat het gewricht meer pijn doen. Het wordt warm, dik en soms rood (zoals bij de vingertoppen).

Daarnaast stijfheid
Naast pijn kan het gewricht ook stijf zijn, vooral na een periode van rust.Als u bijvoorbeeld lang in dezelfde houding heeft gezeten, bent u stijf als u weer in beweging komt; dit heet startstijfheid. Ook kunt u last van ochtendstijfheid hebben.

Stijfheid kan in elk gewricht met artrose voorkomen en verdwijnt door beweging. U staat moeilijk op als u een tijdje gezeten heeft, uw handen kunnen stijf zijn na een periode van rust, of u kunt moeilijker met uw armen boven uw hoofd komen. Ook kan uw nek stijf zijn.

Bewegen is lastig
Pijnlijke, stijve gewrichten kunt u minder makkelijk bewegen. Of u bepaalde bewegingen moeilijker of niet meer kunt maken, hangt af van welke gewrichten door artrose zijn aangetast. Het kan bijvoorbeeld moeilijker zijn om uw nek te draaien, uw arm te heffen, uw knie te buigen of te strekken of uw grote teen te krommen.

De spieren rondom het gewricht worden ook minder sterk. Daardoor kan uw gewricht zijn stevigheid en stabiliteit verliezen. Omdat de spieren minder kracht hebben, worden de pezen meer belast en krijgt u meer pijn. Dit kan u een onzeker gevoel geven bij het lopen. U bent misschien bang om te vallen. En inderdaad is de kans dat u valt ook toegenomen.

Zwelling
Soms kan uw gewricht wat gezwollen zijn. Dit is het gevolg van een lichte ontsteking. Hierdoor komt er namelijk meer vocht in het gewricht. Uw gewricht kan ook dikker aanvoelen door benige uitsteeksels.

Veranderingen in lichaamshouding
In een vergevorderd stadium van artrose kan de stand van de botten ten opzichte van elkaar veranderen, waardoor houdingsafwijkingen ontstaan. Uw knieën gaan bijvoorbeeld meer naar binnen staan. Deze verandering in lichaamshouding beïnvloedt weer de manier waarop u uw andere gewrichten, pezen en spieren belast.

 Bron: Reumafonds

Uw arts stelt de diagnose artrose vooral op grond van uw verhaal en lichamelijk onderzoek. Soms zal hij een röntgenfoto laten maken of bloedonderzoek laten doen.

Uw verhaal en lichamelijk onderzoek
De arts maakt voor het stellen van de diagnose gebruik van uw verhaal en lichamelijk onderzoek. Afhankelijk van uw klachten wordt verder gekeken.

Röntgenonderzoek
Soms laat uw arts röntgenfoto's maken. De informatie die dit oplevert is vaak beperkt. Op de foto kunnen afwijkingen te zien zijn, terwijl u toch weinig klachten heeft. Omgekeerd kan de foto er goed uitzien, terwijl u veel pijn heeft. De ruimte tussen twee botuiteinden zegt iets over de dikte van het kraakbeen. Maar de kwaliteit van dat kraakbeen is op de foto niet te zien. Als u dus 'slecht' kraakbeen heeft dat nog wel dik genoeg is, kunt u toch pijn hebben terwijl alles er op de foto goed uitziet.

Bloedonderzoek
Artrose is niet vast te stellen door bloedonderzoek. Uw arts laat vaak wel bloed prikken om andere aandoeningen, zoals reumatoïde artritis, jicht of ijzerstapelingsziekte (hemochromatose) zo veel mogelijk uit te sluiten.

Bron: Reumafonds

Na een periode van pijn en stijfheid kan de stand van de botten blijvend veranderen.

Raken andere gewrichten aangetast?
Als u artrose in een gewricht heeft, vraagt u zich misschien af of u een grotere kans heeft dat andere gewrichten ook aangetast worden. Dat hangt ervan af. Als er een duidelijke oorzaak van de artrose is, is de kans groot dat het bij één gewricht blijft. Bij de knie bijvoorbeeld door een eerdere beschadiging, zoals van de meniscus.

Is er geen duidelijke oorzaak?
Dan is de kans groter dat meerdere gewrichten worden aangetast. Vaak is dan een erfelijke aanleg voor artrose aanwezig. Het grootste risico voor artrose is echter uw leeftijd: bij mensen boven de 75 jaar komt erg vaak artrose voor. Maar artrose komt ook voor bij jongeren.

Pijn leidt vaak tot minder bewegen
Door de pijn gaat u het gewricht minder gebruiken, waardoor de spieren rondom het gewricht verzwakken. En dan treedt krachtsverlies op. Doordat de spieren verzwakken, komt er meer druk op het gewricht te staan. Hierdoor wordt het beschadigde kraakbeen extra belast.

Pols en hand
Bij artrose in uw pols en vingers kunnen gewrichtsontstekingen optreden. Het gewricht gaat dan meer pijn doen, wordt warm en dik, en soms krijgt u rode vingertoppen. Deze gewrichtsontstekingen horen bij de artrose en zijn geen teken van reumatoïde artritis. In een verder gevorderd stadium kan de stand van uw botten veranderen, waardoor bijvoorbeeld de bovenarm wat hoger en de vingers scheef komen te staan.

Nek en rug
Alarmverschijnselen zijn krachtsverlies en tintelingen in arm, hand, been en voet, terwijl u deze ook niet goed kunt gebruiken. Er zijn dan een of meer zenuwen afgekneld. Bij rugartrose komen soms gevoelloosheid en problemen met het plassen voor. Er kunnen dan een of meer zenuwen afgekneld zijn.

De benige uitsteeksels die aan de randen van de gewrichten kunnen ontstaan, kunnen op de zenuwen gaan drukken. Dit veroorzaakt zenuwprikkeling. En als dit lang duurt kan de zenuw uitvallen. Heeft u het gevoel dat dit aan de hand is, bijvoorbeeld bij tintelingen of krachtsverlies in de hand? Dan kunt u het beste contact opnemen met uw huisarts. In een vergevorderd stadium kan de stand van de botten veranderen. Uw rug en nek kunnen voorwaartse, achterwaartse of zijdelingse scheefstand vertonen. Maar dat is aan de buitenkant niet altijd te zien.

Heup
Op den duur kunt u de heup misschien niet goed meer gebruiken. U kunt bijvoorbeeld alleen nog maar hele kleine stukjes lopen. En u wordt mogelijk 's nachts wakker door pijn. De klachten worden erger bij bukken, zwaar tillen, te lang staan of lopen. En bij een verkeerde of niet ontspannen houding als u zit of slaapt.

In een verder gevorderd stadium kan de stand van de botten veranderen. Daardoor ontstaat bijvoorbeeld een verschil in lengte tussen beide benen.

Knie
Bij artrose in uw knie kan een stukje bot afbreken en los in het gewricht komen te liggen. Dit zijn de zogenaamde 'gewrichtsmuizen'. Deze kunnen op een gegeven ogenblik klem gaan zitten, waardoor het gewricht op slot gaat. Om verdere beschadiging van het bot te voorkomen, haalt de orthopedisch chirurg deze muizen vaak operatief weg.

In een verder gevorderd stadium van de aandoening kan de stand van de botten veranderen, waardoor bijvoorbeeld O-benen of X-benen ontstaan. Enkel en voet De pijn wordt erger bij belasting: hurken, te lang lopen, lopen op een oneffen ondergrond. Bij verkeerde schoenen en voetafwijkingen. Een intensieve sport waarbij u veel met uw enkels moet draaien, kunt u beter niet uitoefenen.

Enkel
Bij artrose in uw enkel kunnen gewrichtsontstekingen optreden. Het gewricht gaat dan meer pijn doen, wordt warm, dik en soms rood. Deze gewrichtsontstekingen horen bij de artrose en zijn geen teken van reumatoïde artritis.

In een verder gevorderd stadium van de aandoening kan de stand van de botten veranderen, waardoor bijvoorbeeld uw enkel naar binnen of naar buiten gaat staan.

Bron: Reumafonds